Με αφορμή το πραγματικό περιστατικό ενός «συνηθισμένου» ερωτευμένου ζευγαριού που αναζητά εξόριστο την τύχη του, ο Λέων Τολστόι δράττεται της ευκαιρίας να συνταχθεί με τον πολωνικό λαό και να στηλιτεύσει την απάνθρωπη πολιτική των τσάρων που είχαν μετατρέψει τη Ρωσία σε κάτεργο, όχι μόνο για τον δικό τους λαό αλλά και για τους όμορους, όπως ήταν ο πολωνικός.

Στα πλήγματα της αδικίας που υφίσταται διαχρονικά ο άνθρωπος και η αξιοπρέπειά του από δυνάμεις που τον υπερβαίνουν έβρισκε ανέκαθεν πεδίο έκφρασης η ευαισθησία του «γίγαντα της ρωσικής γης» Λέοντα Τολστόι. Και στο “Γιατί;”, ένα από τα διηγήματα-μανιφέστα κατά της απολυταρχίας που έγραψε (και ξαναέγραψε δεκαπέντε φορές μέχρι να μείνει ικανοποιημένος) το 1906, προς τη δύση της ζωής του, ο Τολστόι εμπνέεται από το πραγματικό περιστατικό ενός «συνηθισμένου» ερωτευμένου ζευγαριού που αναζητά εξόριστο την τύχη του, για να αρθρώσει τελικά σε μία μόνο λέξη τη διαπεραστικότερη ανθρώπινη κραυγή αγωνίας.

Ο Λέων Τολστόι (1828-1910), ο «τσάρος» των ρωσικών γραμμάτων, γεννήθηκε νότια της Μόσχας από αριστοκρατική οικογένεια, έμεινε όμως ορφανός από γονείς πριν τα δέκα του χρόνια. Είναι ο δημιουργός μερικών από τα πιο διάσημα μυθιστορήματα όλων των εποχών, όπως τα «Άννα Καρένινα» και «Πόλεμος και ειρήνη». Παρά την ευρύτατη αποδοχή του έργου του όσο ακόμη ήταν εν ζωή, εκείνος αποποιήθηκε τη δόξα εστιάζοντας στις ουμανιστικές ιδέες και σε μια ιδιότυπη θρησκευτικότητα που αποτυπώθηκε στα τελευταία του έργα.